Znaki towarowe

Zgłoszenia znaku towarowego można dokonać osobiście lub za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika, za którego w zakresie praw własności przemysłowej uważa się rzecznika patentowego. Rejestracja znaku towarowego możliwa jest w trybie krajowym - w Urzędzie Patentowym RP (UPRP), trybie europejskim - w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), trybie międzynarodowym - w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) oraz na terytorium poszczególnych  państw bezpośrednio w krajowych urzędach patentowych.

Zgłoszenie jest uważane za dokonane w dniu, w którym wpłynęło do Urzędu Patentowego. Oznacza to złożenie zgłoszenia w formie pisemnej na dzienniku podawczym Urzędu Patentowego, doręczenie zgłoszenia listem poleconym lub kurierskim, za pomocą telefaksu lub w postaci elektronicznej.

Nie ma żadnych ograniczeń jeśli chodzi o termin zgłoszenia znaku towarowego. Można tego dokonać zaraz po jego stworzeniu, jak i po dłuższym okresie jego używania. Nie warto jednak zwlekać ze zgłoszeniem znaku, gdyż grozi to możliwością nabycia ochrony dla takiego samego lub podobnego znaku przez konkurencyjny podmiot i – w konsekwencji – stanowić może utrudnienie w uzyskaniu prawa ochronnego.  Generalnie bowiem w tym zakresie obowiązuje zasada „kto pierwszy ten lepszy”. Pierwszeństwo uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy oznacza się według daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym.

W zgłoszeniu należy określić znak towarowy oraz wskazać towary, dla których znak ten jest przeznaczony. Urząd Patentowy publikuje informację o zgłoszeniu znaku towarowego w Biuletynie Urzędu Patentowego i od tego momentu osoby trzecie mają możliwość wniesienia sprzeciwu wobec zgłoszenia znaku towarowego. Do czasu wydania decyzji zgłaszający może dokonywać w zgłoszeniu uzupełnień i poprawek, które nie mogą jednak prowadzić do zmiany istoty znaku towarowego ani rozszerzać wykazu towarów, dla których ten znak został zgłoszony.

W przypadku, gdy nie zostanie złożony żaden sprzeciw, albo złożony sprzeciw wpłynie po terminie bądź też zostanie oddalony, zgłoszony znak towarowy zostanie zarejestrowany (pod warunkiem wcześniejszej opłaty za pierwszy dziesięcioletni okres ochrony znaku), a jego właścicielowi wydane świadectwo ochronne. W przypadku uznania sprzeciwu za zasadny, Urząd Patentowy odmówi udzielenia prawa ochronnego. 

Bardzo często w praktyce obrotu okazuje się, że firmę przedsiębiorcy utożsamia się z jego znakiem towarowym. Wynika to z faktu, że przedsiębiorcy korzystają z jednego oznaczenia w każdej z tych form. Firma i znak towarowy mogą, lecz nie muszą być tożsame. W świetle prawa i w kwestii ochrony tych zasobów przedsiębiorstwa występują natomiast istotne różnice.

Zgodnie z treścią artykułów 432-4310 kodeksu cywilnego firma jest indywidualizującym oznaczeniem przedsiębiorcy występującego w obrocie gospodarczym. Oznacza ona nazwę, pod którą przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową. Działanie pod firmą jest nakazem ustawowym i każdy przedsiębiorca powinien się nią posługiwać, nabywając prawa i zaciągając zobowiązania, a także występować pod nią w postępowaniu sądowym oraz administracyjnym. Firmą osoby fizycznej jest zasadniczo jej imię i nazwisko, a osoby prawnej – nazwa.

W myśl kodeksu cywilnego przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, o ile jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanych przez osobę, która dopuściła się naruszenia.

W myśl art. 120 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej znakiem towarowym może być oznaczenie (niekoniecznie słowo!), którego celem jest odróżnianie towarów bądź usług jednego przedsiębiorstwa od towarów lub usług innego przedsiębiorstwa funkcjonujących na ryku. W celu uzyskania dla takiego oznaczenia ochrony prawnej, należy dokonać jego rejestracji w Urzędzie Patentowym RP. Wynikiem rejestracji jest nabycie prawa ochronnego na znak towarowy, polegającego na możliwości wyłącznego używania znaku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Czas trwania prawa ochronnego wynosi 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym i może być przedłużany.

Osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostanie naruszone, może posłużyć się następującymi mechanizmami ochronnymi: roszczeniem o zaniechanie naruszeń, roszczeniem o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a gdy naruszenie jest zawinione dodatkowo roszczeniem o naprawienie szkody na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego albo przez zapłatę kwoty odpowiadającej opłacie licencyjnej, lub też innemu wynagrodzeniu. Uprawnionemu do znaku towarowego przysługuje również roszczenie prewencyjne polegające na możliwości żądania zaprzestania działań grożących naruszeniem znaku towarowego.

Co oczywiste, bardzo często zdarza się sytuacja, w której znak towarowy chroniony przez przedsiębiorcę jest identyczny z jego firmą. W takim przypadku to samo oznaczenie służy jednocześnie identyfikacji przedsiębiorcy oraz oferowanych przez niego towarów lub usług. Ma to znaczny wpływ na budowanie silnej i rozpoznawalnej marki.

Co jednak w sytuacji, gdy znak towarowy, który pragnie chronić jeden przedsiębiorca, jest identyczny z firmą innego przedsiębiorcy?

Sytuacje, w których dwóch różnych przedsiębiorców używa tego samego oznaczenia, choćby w innym charakterze, nie są w dzisiejszych czasach częste z uwagi na szeroki dostęp do informacji o innych uczestnikach rynku, ciągle jednak się zdarzają. W celu dochodzenia w takiej sytuacji praw, najistotniejsze dla przedsiębiorcy w ewentualnym sporze będzie wykazanie przysługującego pierwszeństwa używania oznaczenia.

Analiza podobnych przypadków (dla przykładu choćby świeża sprawa znaku towarowego LAGUIOLE, wyrok z dnia 5 kwietnia 2017 r., sygn. sprawy C-598/14) pozwala pokusić się o stwierdzenie, że co do zasady: jeżeli znak towarowy został zarejestrowany wcześniej niż firma, to prawo używania tego oznaczenia uzyska właściciel znaku; jeżeli natomiast wcześniej została zarejestrowana firma, to działający pod nią przedsiębiorca uzyska to prawo.

W dzisiejszych czasach w procesie prowadzenia przedsiębiorstwa kreatywność i oryginalność jest nieodzowna, aby zminimalizować ryzyko sporów czy  konfuzji wśród odbiorców towarów i usług. Niezwykle istotne jest, by przedsiębiorcy używali swoich oznaczeń – czy to firm, czy znaków towarowych - świadomie i zarządzali kapitałem intelektualnym tak, aby nie narażać się na problemy. Warto także zapewnić używanym przez przedsiębiorców oznaczeniom pełną ochronę i w ten sposób najskuteczniej zabezpieczyć się przed naruszycielami.

Rejestracja znaku towarowego daje możliwość ochrony praw jego właściciela przed nadużyciami innych przedsiębiorców. Dzięki uzyskaniu ochrony, znak może być używany tylko przez osobę, która w Urzędzie Patentowym wpisana jest jako uprawniony. Jak jednak dowiedzieć się, czy ktoś posiada zarejestrowane znaki towarowe albo czy nikt nie próbuje objąć ochroną oznaczenia zbyt podobnego do naszego znaku? W tym celu należy zapoznać się bliżej z wyszukiwarkami znaków towarowych.

Takie narzędzie jest zazwyczaj oferowane przez poszczególne urzędy odpowiadające za rejestrację znaków towarowych. Polski Urząd Patentowy na swojej stronie internetowej umożliwia wyszukiwanie zgłoszonych i zarejestrowanych znaków ze względu na różne kryteria: nazwę, właściciela, klasy zawarte w wykazie czy datę zgłoszenia. Podobne możliwości gwarantują inne urzędy: odpowiedzialny za znaki unijne Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) czy poszczególne urzędy krajowe.